Theo quy định của Luật Công đoàn 2024, người sử dụng lao động (NSDLĐ) không được đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ), hợp đồng làm việc (HĐLV), sa thải, buộc thôi việc hoặc chuyển làm công việc khác đối với cán bộ Công đoàn không chuyên trách nếu không có ý kiến thỏa thuận bằng văn bản của Công đoàn cấp trên trực tiếp.
      Trường hợp không thỏa thuận được, hai bên phải báo cáo với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Sau 30 ngày kể từ ngày báo cho cơ quan, tổ chức có thẩm quyền biết, NSDLĐ có quyền quyết định và phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
      Trường hợp HĐLĐ, HĐLV của người lao động là cán bộ Công đoàn không chuyên trách đang trong nhiệm kỳ Công đoàn hết hạn thì được gia hạn cho đến hết nhiệm kỳ.
      Để đảm bảo tính thực thi của quy định trên, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 12/2022/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, Bộ Nội vụ đề xuất phạt tiền 10 - 20 triệu đồng đối với NSDLĐ có một trong các hành vi:
      - Không thỏa thuận bằng văn bản với ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ, chuyển làm công việc khác hoặc kỷ luật sa thải đối với người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, trừ trường hợp hai bên không thỏa thuận được;
      - Không thỏa thuận bằng văn bản với Công đoàn cấp trên trực tiếp khi đơn phương chấm dứt HĐLĐ, HĐLV, sa thải, buộc thôi việc, chuyển làm công việc khác đối với người lao động là cán bộ Công đoàn không chuyên trách;
      - Quyết định đơn phương chấm dứt HĐLĐ, HĐLV, sa thải, buộc thôi việc, chuyển làm công việc khác đối với người lao động là cán bộ Công đoàn không chuyên trách mà vi phạm thời gian báo trước cho cơ quan, tổ chức có thẩm quyền biết theo quy định tại khoản 2 Điều 28 của Luật Công đoàn;
      - Không gia hạn HĐLĐ, HĐLV đã giao kết đến hết nhiệm kỳ cho người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở hoặc cán bộ Công đoàn không chuyên trách đang trong nhiệm kỳ mà hết hạn HĐLĐ, HĐLV.
     Bên cạnh đó, buộc NSDLĐ gia hạn HĐLĐ, HĐLV đã giao kết đến hết nhiệm kỳ cho người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, cán bộ Công đoàn không chuyên trách đang trong nhiệm kỳ mà hết hạn HĐLĐ, HĐLV.
     Theo Luật Công đoàn 2024, trường hợp người lao động là cán bộ Công đoàn không chuyên trách bị NSDLĐ chấm dứt HĐLĐ, HĐLV, buộc thôi việc hoặc sa thải trái pháp luật thì Công đoàn có trách nhiệm yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền can thiệp hoặc đại diện theo pháp luật khởi kiện vụ việc lao động tại Tòa án để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho cán bộ Công đoàn, trừ trường hợp cán bộ Công đoàn từ chối.
     Trường hợp không thể trở lại làm công việc cũ thì cán bộ Công đoàn không chuyên trách được Công đoàn hỗ trợ tìm việc làm mới và trong thời gian gián đoạn việc làm được hỗ trợ bằng tiền từ nguồn tài chính Công đoàn theo quy định của Tổng LĐLĐ Việt Nam.
     Đề xuất xử phạt từ 10–20 triệu đồng đối với doanh nghiệp sa thải hoặc chấm dứt hợp đồng trái luật với cán bộ Công đoàn không chỉ là biện pháp hành chính, mà còn là bước cụ thể hóa tinh thần bảo vệ cán bộ Công đoàn theo Luật Công đoàn 2024 – một đạo luật được đánh giá có nhiều điểm mới về quyền đại diện và cơ chế bảo đảm hoạt động Công đoàn.